Contactor, hay còn gọi là khởi động từ, là một thiết bị điện từ được sử dụng để đóng cắt mạch điện động lực (thường là mạch điện có dòng điện và điện áp lớn) một cách từ xa thông qua một mạch điều khiển có dòng điện nhỏ hơn nhiều. Nó hoạt động dựa trên nguyên lý điện từ trường để tạo ra lực hút đóng hoặc mở các tiếp điểm chính trong mạch động lực.
Đặc điểm và Ưu điểm nổi bật của Contactor:
- Điều khiển từ xa: Contactor cho phép đóng cắt mạch điện động lực từ xa thông qua tín hiệu điều khiển, mang lại sự tiện lợi và an toàn trong vận hành.
- Khả năng đóng cắt dòng điện lớn: Contactor được thiết kế để chịu được dòng điện và điện áp lớn trong mạch động lực, phù hợp với việc điều khiển các thiết bị công suất cao như động cơ điện, máy sưởi công nghiệp, hệ thống chiếu sáng lớn,...
- Độ bền cơ học và điện cao: Contactor được chế tạo để chịu được nhiều lần đóng cắt, đảm bảo tuổi thọ hoạt động lâu dài trong môi trường công nghiệp.
- Thiết kế an toàn: Contactor thường có vỏ cách điện tốt, bảo vệ người vận hành khỏi nguy cơ điện giật.
- Dễ dàng tích hợp vào hệ thống điều khiển: Contactor có thể dễ dàng kết hợp với các thiết bị điều khiển khác như rơ le nhiệt (để bảo vệ quá tải cho động cơ), timer, PLC (bộ điều khiển logic khả trình) để tạo thành các hệ thống điều khiển tự động phức tạp.
- Đa dạng về kích thước và công suất: Contactor có nhiều loại với các kích thước và công suất khác nhau, đáp ứng nhu cầu đa dạng của các ứng dụng.
- Thường tích hợp tiếp điểm phụ: Nhiều contactor được trang bị thêm các tiếp điểm phụ (NO - thường hở, NC - thường đóng) để sử dụng cho mục đích báo hiệu trạng thái hoặc liên động trong mạch điều khiển.
Nguyên lý hoạt động cơ bản:
Khi có dòng điện chạy qua cuộn dây điều khiển (cuộn hút) của contactor, một từ trường sẽ được tạo ra. Từ trường này hút lõi sắt di động, kéo theo các tiếp điểm chính (nằm trong mạch động lực) đóng lại, cho phép dòng điện lớn chạy qua. Khi ngắt dòng điện điều khiển, từ trường biến mất, lò xo phản hồi sẽ đẩy lõi sắt di động về vị trí ban đầu, làm các tiếp điểm chính mở ra, ngắt mạch động lực.
Ứng dụng phổ biến của Contactor:
- Điều khiển động cơ điện: Khởi động, dừng, đảo chiều động cơ điện trong các ứng dụng công nghiệp.
- Điều khiển hệ thống chiếu sáng: Đóng cắt các hệ thống chiếu sáng công cộng, nhà xưởng, sân vận động,...
- Điều khiển hệ thống sưởi và thông gió: Bật/tắt các thiết bị sưởi, quạt gió công nghiệp.
- Điều khiển máy nén khí, bơm nước: Khởi động và dừng các thiết bị này trong các hệ thống tự động.
- Chuyển mạch nguồn: Sử dụng trong các hệ thống chuyển đổi nguồn tự động (ATS).
- Trong các mạch điều khiển tự động hóa: Là thành phần cơ bản để thực hiện các thao tác đóng cắt theo logic điều khiển.
